«واسازی از تاریخ هنر تا ترک سیگار»

«واسازی از تاریخ هنر تا ترک سیگار» پنج جستار از پنج نظریه‌پرداز مطرح جهان است که با ترجمه‌ی شهریار وقفی‌پور به‌تازگی از طرف نشر ایجاز وارد بازار کتاب شده است. این کتاب اولین مجموعه از کتاب‌های نظری نشر ایجاز است و از این سری قرار است کتاب‌های دیگری با عنوان کلی «زیبایی‌شناسی» در آینده منتشر شود.
اما چنان که از عنوان کتاب پیداست آنچه این مقالات را به هم پیوند می‌دهد مفهوم واسازی است. اندیشیدن درباره‌ی آن و از طریق آن و اما مقالات کتاب: «واسازی در برابر پسامدرنیسم» از «کریستوفر نوریس» مقاله‌ی نخست کتاب است. در این جستار مؤلف با رویکردی واسازانه به بررسی نقادانه‌ی مفهوم «پسامدرنیسم» و تعریف‌پذیری آن می‌پردازد و به معانی متعدد آن در ساحت‌های متفاوت اشاره می‌کند. وی بر این نظر است که این جنبه‌ی پسامدرنسیم فلسفی است که باید بیش از دیگر جنبه‌ها نقد شود، جنبه‌ای که از اخلاق و سیاست و حوزه‌هایی چون معرفت‌شناسی و فلسفه زبان را در برمی‌گیرد و در ادامه، از همین منظر به نقد لیوتار می‌پردازد و این مسلک را به لحاظ فلسفی مغشوش عنوان می‌کند.
«واسازی و زندگی روزمره» یا «چگونه کمکم کرد تا سیگار را ترک کنم» از «دیوید بوث راید» مقاله دوم کتاب است. در این بخش نویسنده با این سوال آغاز می‌کند که «واسازی کجا به زندگی روزمره مربوط می‌شود و چگونه با آن پیوند می‌یابد؟ و آن را به حوزه‌ی گسترده‌تر ارتباط نظریه و عمل پیوند می‌زند و در ادامه به طرح سوالاتی از این دست می‌پردازد: رابطه‌ي واسازي با امر روزمره چه پيامدهايي به بار آورد؟ آيا چنين نظريه‌اي را مي‌توان براي مداخله‌اي انضمامي به كار گرفت تا تغييري در نمونه‌اي خاص از زندگي روزمره دهد؟ و در این میان بحث را به سیگار و موضوع روزمره‌ی ترک سیگار پیوند می‌زند و به‌شکلی جذاب آن را بسط می‌دهد.

نوشتار سوم از نیکلاس استراب با عنوان «لکه‌ی مسیحیت» نام دارد. استراب چنین آغاز می‌کند:
اينكه مسيحيت مضاعف است، اين بحران (Krisis) ناشي از آن است كه پاره‌پاره شده است ميانِ و به‌عنوانِ «ميان»؛ ميانِ يهوديت و مابعديهوديت. مسيحيت فاجعه‌ي رخدادِ در راه را نشان مي‌دهد، فاجعه‌ي امر مسيحاگرا را. اما اين فاجعه مادي (اندامواره يا ارگانيك) است، دنيوي است و چه كسي مي‌تواند درباره‌ي مسيح بگويد كه فاجعه‌بارترين رخداد را مسيحيان آغاز و اجرا نكرده بودند (اين كلمات با هشدار و يقين، هر دو، انتخاب مي‌شوند)؟ آنچه براي مسيحيان مكاشفه، «روز داوري»، است براي يهوديان فاجعه‌بار است (بحران يا كريسيس.) او همچنین از این رهگذر از موضوعاتی چون خاطره و مرگ و عدالت می‌گوید، اما نه در قالب مقالات معمول بلکه همچون کسی که از دالان‌هایی تودرتو می‌گذرد و با صدای بلند می‌اندیشد.

و «هویت‌های قدیم و جدید یا قومیت‌های جدید و قدیم» از استوارت هال جستار چهارم این کتاب است. در این بخش نویسنده که خود در خانواده‏ای متوسط و فقیر در جامائیکا بزرگ شده و آنجا ‏را اوایل دهه‌ی پنجاه ترک کرده تا در انگلیس درس بخواند به امر محلی و امر جهانی می‌پردازد او که خود با مسئله‌ی هویت درگیر بوده، با طرح عنوان ‏‏«هویت‌‌‌های جدید و قدیم، قومیت‌های جدید و قدیم»، به پرسش مهم هویت و واسازی آن می‌پردازد و این پرسش را ‏درونِ گفتارهای ‏‎(discourse)‎ نظریِ امروز، از نو، مفهوم‏پردازی ‏می‌کند. سپس از آن ملاحظات نظری به زمینه‌ی سیاست فرهنگی ‏بازمی‌گردد. و اینک تاریخ هنر: دیده ، مکان و قدرت» جستار پنجم این کتاب است به قلم گریزلدا پالک. او در اینجا از سیاست نگاه (looking) می‌گوید؛ از رابطه‌ی دیده و قدرت در تاریخ هنر و با نقد نگاه تاریخ‌هنری به بررسی جهان ونگوگ می‌پردازد. او فیلم شور زندگی را از نظر می‌گذراند و از منظری تازه به نقاشی‌های ونگوگ می‌نگرد و از نگاه مردسالارانه در تاریخ هنر می‌نویسد و از کسانی که آثارشان در سیطره ی این نگاه دیده نشده‌اند.
و در نهایت آخرین بخش کتاب «واسازی از تاریخ هنر تا ترک سیگار» از نظریه‌پرداز نام‌آشنا «الن سیکسو» است. سیکسو در این جستار در نوشتاری سیال و متفاوت به امر نوشتن می‌پردازد؛ متنی با عنوان «نوشتن در کوری»: «حالا من می‌نویسم. درست‌تر آنکه در نرمای درونی سیاه من، گام‌های تند کتابی در راه، خود را نقش می‌زنند و طبع می‌کنند. می‌گوید مرا بگیر. مسابقه آغاز می‌شود. در برابر چشمان من. کتاب من خود را می‌نویسد. خود را خلق می‌کند.

 

برچسب‌ها: شهريار وقفي پور, نشر ايجاز جامعه کهنه ...